Αναζητώντας Ρίζες

Η έκθεση Αναζητώντας ρίζες συγκεντρώνει δεκαοκτώ καλλιτέχνες που γεννήθηκαν κατά τη δεκαετία του 1990, οι οποίοι εξερευνούν την  έννοια της διαμόρφωσης ταυτότητας, εν μέσω μιας κρίσης ταυτότητας που επικρατεί τόσο στην Κύπρο, όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Οι καλλιτέχνες, οι οποίοι επιλέχθηκαν μετά από ανοικτή πρόσκληση, διερευνούν, ανάμεσα σε άλλα ζητήματα, τον ρόλο των πολιτιστικών ριζών, της παράδοσης και της κληρονομιάς στην ανάπτυξη και τη διαχείριση της ταυτότητας, τον τρόπο που η γλώσσα δομεί την κάθε εξατομικευμένη υπόσταση και τον βαθμό στον οποίο η «κυπριακότητα», ή το ανήκειν σε μια πολιτισμική/εθνική ταυτότητα, επηρεάζει τον αυτοπροσδιορισμό μας.

Υιοθετώντας την έννοια των «ριζωμάτων», των Gilles Deleuze και Félix Guattari, η έκθεση δεν επιχειρεί να ανιχνεύσει τον μίτο διεξόδου από τον ατέρμονο λαβύρινθο των σύγχρονων ταυτοτήτων, αλλά ακολουθεί τις ρίζες που εναποτέθηκαν από τα διάφορα εικαστικά έργα, τα οποία συνδιαλέγονται διαρκώς μεταξύ τους, υποδεικνύοντας κάποια από τα στοιχεία που οι καλλιτέχνες κατανοούν ως καίρια συστατικά του εαυτού τους. Προσφεύγοντας σε ποικίλα θεωρητικά πλαίσια για τη διερεύνηση της ταυτότητας όπως, μεταξύ άλλων, την υπαρξιακή φιλοσοφία, τις τρίτου κύματος φεμινιστικές θεωρίες, τις μετα-αποικιακές και μετα-στρουκτουραλιστικές προσεγγίσεις, η έκθεση Αναζητώντας ρίζες εξετάζει το θέμα υπό το πρίσμα ενός πολυδιάστατου κριτικού φακού και με τη χρήση διαφορετικών μέσων, όπως η ζωγραφική, η κεραμική, η χαρακτική, η τέχνη του βίντεο, οι εγκαταστάσεις, οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες, η φωτογραφία και η περφόρμανς. 

Ακολουθώντας τη θεωρία του Stuart Hall, μπορούμε να αντιληφθούμε την πολιτιστική ταυτότητα ως «ζήτημα που αφορά τόσο στο ‘‘γίγνεσθαι’’ όσο και στο ‘‘είναι’’ εφόσον αυτή ανήκει τόσο στο μέλλον όσο και στο παρελθόν, χωρίς να είναι κάτι το προϋπάρχον που υπερβαίνει τον χωροχρόνο, την ιστορία και την κουλτούρα. Οι πολιτιστικές ταυτότητες έχουν σημείο προέλευσης όπως και ιστορίες, αλλά όπως κάθε τι το ιστορικό, υπόκεινται σε ένα διαρκή μετασχηματισμό. Πέραν της αέναης πρόσδεσής τους σε ένα θεμελιώδες παρελθόν, υπόκεινται στο συνεχές ‘‘παιγνίδι’’ της ιστορίας, της κουλτούρας και της δύναμης. Πέραν του ότι βασίζονται σε μία απλή ανάκτηση του παρελθόντος, το οποίο αναμένει να ανακαλυφθεί και που όταν ανακαλυφθεί θα διασφαλίσει την αίσθηση του εαυτού μας στην αιωνιότητα, οι ταυτότητες είναι τα ονόματα που δίνουμε στους διάφορους τρόπους με τους οποίους τοποθετούμαστε και εντός των οποίων θέτουμε τους εαυτούς μας σε σχέση με τις αφηγήσεις του παρελθόντος.»

Παρόλο που είναι αδύνατο να εντοπίσουμε και να πλάσουμε μία και μοναδική πολιτιστική ταυτότητα, η προσπάθεια να τη διερευνήσουμε έχει αποδειχθεί πηγή έμπνευσης για τη νέα γενιά που, ως παιδιά/εγγόνια μιας μεταμοντέρνας εποχής, μοιράζονται ανησυχίες οι οποίες διασυνδέονται με τη διάλυση των ψευδαισθήσεων από τις μεγάλες αφηγήσεις του παρελθόντος, ενώ ενστερνίζονται μία αποσπασματική κοσμοθεωρία και κατά συνέπεια μία αποσπασματική, μη-γραμμική και μη-μοναδική άποψη της υποκειμενικότητας. Η κρίση ταυτότητας είναι αναμφισβήτητα ακόμη πιο έντονη σε ένα μετααποικιακό χώρο, όπως η Κύπρος, που πάλεψε ιστορικά με διαφιλονικούμενες αφηγήσεις και μύθους σε σχέση με την πολιτιστική και εθνική της ταυτότητα. Ως εκ τούτου, η έκθεση Αναζητώντας ρίζες είναι μια προσπάθεια εξερεύνησης των ποικίλων τρόπων με τους οποίους οι νέοι καλλιτέχνες επαναπροσδιορίζουν τα καίρια χαρακτηριστικά του ανήκειν.